Eşeyli üremede spermler yumurtayı döller. Böylece zigot oluşur. Zigot gelişerek embriyoyu oluşturur. Embriyo gelişimini tamamladığında ise genç birey meydana gelir. Eşeyli üreyen tüm hayvanlarda embriyo oluşumuna kadar olan süreç benzerdir. Bazı hayvanlar doğurarak bazıları yumurtlayarak ürer.
Doğurarak Üreyenler :
Memeli Hayvanlar: İnsan, yunus, balina, yarasa, kedi, köpek…
Yumurtlayarak Üreyenler :
Balıklar: Köpek balığı, sazan, kefal…
Sürüngenler: Timsah, kaplumbağa, kertenkele…
Kuşlar: Serçe, papağan, güvercin…
Böcekler: Arı, sinek, kelebek…
Hem karada hem suda yaşayanlar: Kurbağa…
Başkalaşım
Bazı canlılar dünyaya geldiklerinde ergin canlıya benzer. Bir kuş yavrusu yumurtadan çıktığında küçük bir kuştur. Benzer şekilde bir tay doğduğunda küçük bir at olarak annesine ve babasına benzer. Fakat bazı canlılar dünyaya geldiklerinde ergin haline benzemez. Bu canlılar, yumurtadan çıktıktan sonra gelişim dönemi içinde hızlı yapısal değişiklikler geçirerek ana canlıya benzemeye başlar. Kurbağaların ve çeşitli böceklerin geçirdikleri bu değişimlere başkalaşım denir.
Kurbağalarda Başkalaşım
- Kurbağalarda döllenmiş yumurta hücresinin gelişmesi sonucu embriyo oluşur.
- Embriyolar yumurtadan çıktığında iribaş adını alır. İribaşlar suda yaşar ve solungaçlarıyla solunum yapar.
- İribaş büyüdükçe önce arka bacakları, sonra ön bacakları çıkar ve kuyruğu yok olur.
- Genç kurbağa zamanla gelişerek yetişkin kurbağaya dönüşür. Yetişkin kurbağa akciğer solunumu yapar.
Kelebeklerde Başkalaşım
- Ergin kelebeğin yaprak üzerine bıraktığı yumurtadan çıkan tırtıl (larva) yaprak yiyerek beslenir.
- Tırtıl salgıladığı salgıyla etrafında koza (pupa) oluşturur.
- Tırtıl, koza (pupa) içinde gelişimini tamamlayarak kelebeğe dönüşür.
- Oluşan kelebek, kozadan çıkar ve büyüyüp gelişimini sürdürerek yetişkin bir kelebek olur.
Hayvanlarda Büyüme ve Gelişme
Büyüme ve gelişme doğadaki tüm hayvanlarda ortak özelliktir. Farklı tür hayvanlarda büyüme ve gelişme süreçleri farklılık gösterir.
Balıklarda Büyüme ve Gelişme
Balıklar eşeyli ürer. Hem erkek hem dişi balık çok sayıda üreme hücresi oluşturur. Sperm ve yumurta hücrelerinin çok sayıda olması yumurtaların döllenme şansını artırır. Bu şekilde neslin devamlılığı sağlanır. Dişi balık yumurtladıktan sonra bölgeden ayrıldığı için yumurtalar suda tamamen savunmasızdır. Yavrular yumurtadan balık larvası halinde çıkar. Bu larvalar tüm yaşamsal ihtiyaçlarını kendi başlarına karşılar. Larva suda büyüyüp gelişerek önce yavru balık sonra da ergin balık haline gelir.
Sürüngenlerde Büyüme ve Gelişme
Sürüngenlerden olan timsahlar, yılanlar ve kaplumbağalar eşeyli ürer. Sürüngenler de balıklar gibi çok sayıda yumurta üretir. Dişi sürüngenler genellikle yumurtalarını uygun bir bölgede toprağa gömer ve bölgeden uzaklaşır. Yumurtalardan çok sayıda yavru çıkar. Yumurtadan çıkan yavrular ata canlılara benzer. Dış dünyaya karşı savunmasız olan bu yavrular içgüdüsel olarak beslenip yaşayabilecekleri bölgelere doğru hareket eder. Hayatta kalmayı başaran yavrular büyüyüp gelişerek yetişkin bireyler olur.
Kuşlarda Büyüme ve Gelişme
Kuşlar da balıklar ve sürüngenler gibi eşeyli ürer. Kuşlar; balıklar ve sürüngenlerden farklı olarak yavru yumurtadan çıkana kadar yumurtayı korur ve yumurtanın uygun sıcaklıkta kalmasını sağlar. Dişi ve erkek kuş, yumurtadan çıkan yavrularını korur; besler ve yavruların ihtiyaçlarını karşılar. Bu olaya yavru bakımı denir. Yumurtadan çıkan yavrular genellikle zayıf yapılı, az tüylü ya da tüysüzdür. Yavrular , yavru bakımı olmadan hayatta kalamaz. Uçabilen kuşların yavruları belli bir olgunluğa gelene kadar uçamaz. Yavru uygun koşullarda zamanla büyüyüp gelişerek ergin kuş özellikleri kazanır.
Memelilerde Büyüme ve Gelişme
Memeli hayvanlar eşeyli ürer. Memeli hayvanlar; balıklar, sürüngenler ve kuşlar gibi yumurtlamaz. Anne, yeterli olgunluğa ulaşan yavruyu doğurarak dünyaya getirir. Yavru bakımının en hassas ve özenli şekli memelilerde görülür. Yavrular yetişkinlik dönemine kadar anne ve baba tarafından korunur. Anne, doğumdan itibaren yavrusunu bir süre kendi sütüyle besler. Doğumdan sonra yavru hızlı bir büyüme gelişme süreci içine girer. Büyüyüp gelişerek ata canlı özelliklerini kazanır. İnsanlar, yunuslar, balinalar, yarasalar, maymunlar, kediler ve pandalar memeli canlılara örnektir.
